کم خونی در بارداری

کم خونی در بارداری چیست؟ کم خونی یا آنمی زمانی است که فرد گلبول‌های قرمز کافی برای حمل اکسیژن در سراسر بدن خود ندارد. وقتی بدن اکسیژن کافی از خون دریافت نمی‌کند، نمی‌تواند به درستی عمل کند.

گلبول‌های قرمز خون (RBC) حاوی پروتئین مهمی به نام هموگلوبین هستند. این پروتئین اکسیژن را نگه می‌دارد و به گلبول‌های قرمز کمک می‌کند تا اکسیژن را از ریه‌ها به بدن منتقل کنند. همچنین به انتقال دی اکسید کربن از بدن به ریه‌ها کمک می‌کند تا بدن بتواند آن را خارج کند.

برای تولید گلبول‌های قرمز و هموگلوبین، بدن به منبع ثابتی از آهن و ویتامین‌ها نیاز دارد. بدون این منبع، بدن هموگلوبین کافی برای حمل صحیح اکسیژن به اندام‌ها را تولید نمی‌کند. کم خونی زنان در دوران بارداری رایج است زیرا به مقدار کافی آهن و سایر ویتامین‌ها ندارند.

انواع کم خونی زنان باردار چیست؟

بیش از ۴۰۰ نوع کم خونی وجود دارد. برخی از آن‌ها در دوران بارداری شایع‌تر هستند، از جمله:

• کم خونی فقر آهن، ناشی از کمبود آهن.
• کم خونی ناشی از کمبود فولات، ناشی از کمبود اسید فولیک.
• کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B۱۲.

چه کسانی بیشتر در معرض آنمی در دوران بارداری هستند؟

در طول بارداری، میزان خون در بدن شما بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش می‌یابد. این بدان معناست که بدن شما برای گلبول‌های قرمز بیشتر به آهن بیشتری نیاز دارد. در صورتی که:

• حامله چند قلو.
• مصرف نکردن آهن کافی
• داشتن بارداری پشت سر هم با حداقل زمان بین.
• تجربه قاعدگی شدید قبل از بارداری.

نیاز بیشتری به آهن خواهید داشت.

آیا کم خونی در بارداری طبیعی است؟

بله. از آنجایی که حجم خون در دوران بارداری افزایش می‌یابد، کم خونی خفیف طبیعی است. کمبود آهن در بارداری شایع است، به طوری که تا ۵۲ درصد از زنان باردار در کشورهای در حال توسعه، آهن کافی دریافت نمی‌کنند. کم خونی شدید بین زنان باردار معمول نیست.

با این حال، کم خونی چه خفیف یا شدید، برای محافظت از سلامت شما و جنین نیاز به درمان دارند.

کم خونی چه تاثیری بر جنین در دوران بارداری دارد؟

جنین در حال رشد برای دریافت کافی آهن، ویتامین B۱۲ و اسید فولیک به شما متکی است. کم خونی می‌تواند رشد جنین را به ویژه در سه ماهه اول تحت تاثیر قرار دهد.

اگر کم خونی درمان نشود، کودک شما در معرض خطر ابتلا به کم خونی بعد از تولد است که می‌تواند منجر به مشکلات رشدی شود. همچنین، کم خونی خطر زایمان زودرس و داشتن نوزاد کم وزن را افزایش می‌دهد.

آیا آنمی در دوران بارداری می‌تواند باعث سقط جنین شود؟

خیر. کم خونی در دوران بارداری مستقیماً باعث سقط جنین نمی‌شود، اما کم خونی شدید می‌تواند باعث عوارض بارداری شود.

علت آنمی در بارداری چیست؟

بارداری به خودی خود دلیل کم خونی به دلیل افزایش حجم خون است. از دیگر علل کم خونی در دوران بارداری می‌توان به‌عدم مصرف کافی آهن، ویتامین B۱۲ یا اسید فولیک اشاره کرد.

سایر علل کم خونی که در افراد غیر باردار رخ می‌دهد نیز می‌تواند باعث کم خونی در دوران بارداری شود:

• برخی بیماری‌ها از جمله کم خونی داسی شکل و تالاسمی.
• اهدای خون.
• قاعدگی شدید (قبل از بارداری).
• زخم و پولیپ.

علائم کم خونی در بارداری چیست؟

ممکن است در ابتدا متوجه علائم کم خونی خفیف نشوید. با گذشت زمان، ممکن است احساس کنید:

• خستگی.
• احساس سرما
• تنگی نفس
• سرگیجه یا ضعف.
• ضربان قلب سریع.
• سردرد.
• پوست رنگ پریده، خشک یا به راحتی کبود می‌شود.
• درد زبان
• حرکت ناخواسته در ساق پا (سندرم پاهای بیقرار).

کم خونی در دوران بارداری چگونه تشخیص داده می‌شود؟

آزمایش خون به نام شمارش کامل خون (CBC) می‌تواند کم خونی را تشخیص دهد. این آزمایش خون اغلب در یکی از اولین قرارهای قبل از زایمان شما انجام می‌شود.

متخصص زنان و زایمان در کرج از CBC برای تجزیه و تحلیل موارد زیر استفاده می‌کند:

• تعداد گلبول‌های قرمز خون، اندازه و شکل آن‌ها (که می‌تواند شرایط خاصی مانند کم خونی داسی شکل را نشان دهد).
• بدن شما چقدر آهن ذخیره کرده است.
• سطوح ویتامین B۱۲ و B۹ کافی است یا خیر.

کم خونی شدید در بارداری چیست؟

آنمی شدید زمانی است که نتایج CBC هموگلوبین را ۶.۵ تا ۷.۹ گرم در دسی لیتر (g/dL) نشان دهد. اگر نتایج آزمایش نشان دهد که کم خونی شدید دارید، پزشک متخصص زنان و زایمان در کرج ممکن است انتقال خون را توصیه کند. تزریق خون مقدار مناسبی گلبول قرمز به شما می‌دهد.

آنمی در بارداری چگونه درمان می‌شود؟

درمان کم خونی در دوران بارداری به شدت آن بستگی دارد.

کم خونی خفیف تا متوسط: پزشک معمولاً آن را با یک ویتامین روزانه یا مکمل آهن قبل از تولد درمان می‌کند. این به بدن شما مقادیر سالم آهن، ویتامین B۱۲ و اسید فولیک می‌دهد.
کم خونی شدید: ممکن است نیاز به تزریق خون داشته باشید.

چگونه می‌توانم در دوران بارداری، کم خونی را در خانه درمان کنم؟

بهترین راه برای درمان رایج‌ترین انواع کم خونی، اطمینان از دریافت کافی آهن، B۱۲ و اسید فولیک است. هر روز یک ویتامین دوران بارداری مصرف کنید. با متخصص زنان و زایمان در مورد ویتامین‌های دوران بارداری مورد نیاز خود صحبت کنید.

تغییر رژیم غذایی نیز می‌تواند کمک کننده باشد. از غذاهای سرشار از آهن مانند اسفناج، گوشت گاو بدون چربی و بوقلمون بیشتر استفاده کنید. غذاهایی که سرشار از ویتامین هستند و به جذب آهن در بدن کمک می‌کنند (مانند ویتامین C) نیز مهم هستند، از جمله مرکبات، گوجه فرنگی و فلفل دلمه‌ای.

چه مدت بعد از درمان آنمی در دوران بارداری متوجه تغییر خواهم شد؟

اگر دچار کم خونی فقر آهن، کمبود B۱۲ یا کمبود فولات هستید، باید ظرف چند روز پس از مصرف مکمل، احساس بهتری داشته باشید. اگر متوجه تغییری نشدید، با پزشک خود صحبت کنید.

کم خونی درمان نشده با بدن چه می‌کند؟

آنمی درمان نشده می‌تواند با گذشت زمان بدتر شود. وجود اکسیژن بسیار کم در خون می‌تواند به اندام‌های شما آسیب برساند. همچنین قلب را مجبور می‌کند تا سخت‌تر کار کند و خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش می‌دهد:

• آریتمی (ضربان قلب نامنظم).
• قلب بزرگ شده.
• نارسایی قلبی.

چگونه می‌توانم از کم خونی در بارداری جلوگیری کنم؟

بهترین کاری که می‌توانید برای پیشگیری از آنمی انجام دهید، خوردن حداقل ۳۰ میلی گرم (سه وعده) آهن در روز است. اگر نمی‌توانید این مقدار آهن را در رژیم غذایی خود دریافت کنید، با پزشک خود در مورد مصرف مکمل آهن صحبت کنید.

همچنین باید روزانه یک ویتامین دوره بارداری مصرف کنید. در صورت امکان، قبل از بارداری باید مصرف ویتامین‌های دوران بارداری را شروع کنید. برخی از ویتامین‌های دوران بارداری آهن کافی در خود ندارند. بنابراین، با پزشک خود صحبت کنید تا تعیین کند کدام نوع ویتامین دوران بارداری برای شما بهتر است.

به خاطر داشته باشید که می‌توانید تمام کارهای درست را انجام دهید و همچنان در دوران بارداری، کم خونی خفیف داشته باشید. این به دلیل افزایش طبیعی حجم خون است. اگر احساس خستگی، سرگیجه یا علائم دیگری دارید، با پزشک خود صحبت کنید.

یادداشتی از دکتر ملیحه قدس روحانی

ممکن است در دوران بارداری کمی کم خون باشید زیرا حجم خون بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش می‌یابد. رژیم غذایی غنی از آهن، ویتامین C و ویتامین B به اصلاح و پیشگیری از کم خونی کمک می‌کند. مصرف روزانه یک ویتامین دوران بارداری نیز می‌تواند کمک کننده باشد. در مورد خطر آنمی در دوران بارداری و هر گونه نگرانی که ممکن است داشته باشید، با پزشک خود صحبت کنید.