عدم تخمک گذاری چیست؟ علل، علائم و روش‌های تشخیص آن

علت عدم تخمک گذاری چیست؟

به طور کلی، علت نداشتن تخمک گذاری عدم تعادل یک یا چند هورمون خاص، به ویژه هورمون‌های دخیل در تخمک گذاری است که عبارتند از:

• هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH).
• هورمون محرک فولیکول (FSH).
• هورمون لوتئینه کننده (LH).

با این حال، حتی هورمون‌هایی که مستقیماً در تخمک‌گذاری نقش ندارند، مانند تستوسترون و پرولاکتین، می‌توانند بر هورمون‌های مورد نیاز برای تخمک‌گذاری تأثیر بگذارند. عدم تعادل هورمونی و شرایط زیر می‌تواند باعث عدم تخمک گذاری شود:

سطوح بالای آندروژن (هیپرآندروژنیسم): آندروژن‌ها گروهی از هورمون‌ها هستند که به رشد و تولید مثل در مردان و زنان کمک می‌کنند. به طور معمول، آندروژن‌ها به عنوان هورمون‌های مردانه در نظر گرفته می‌شوند، اما بدن زنان نیز مقدار کمی هورمون آندروژن تولید می‌کند. آندروژن‌ها عبارتند از تستوسترون، آندروسترون و آندروستندیون. غدد جنسی(تخمدان‌ها یا بیضه‌ها) و غده فوق کلیوی، آندروژن تولید می‌کنند. هنگامی که یک فرد دارای تخمدان دارای سطح بالاتر از حد طبیعی هورمون‌های آندروژن در خون خود باشد، هیپرآندروژنیسم نامیده می‌شود. فولیکول‌های تخمدان شما حاوی تخمک هستند. سطح بالای آندروژن می‌تواند باعث شود که این فولیکول‌ها به جای بزرگ شدن و بلوغ مانند قبل از تخمک گذاری، کوچک بمانند. شرایطی که می‌تواند باعث هیپرآندروژنیسم شود عبارتند از:

• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS).
• چاقی.
• مشکلات غده فوق کلیوی
• اختلالات غده هیپوفیز، مانند سندرم کوشینگ یا آکرومگالی.
• داروهای خاص، مانند استروئیدهای آنابولیک.

اختلال عملکرد غده هیپوفیز (هیپوگنادیسم هیپوگونادوتروفیک): غده هیپوفیز شما هورمون لوتئین کننده (LH) و هورمون محرک فولیکول (FSH) را تولید می‌کند که برای تخمک گذاری لازم است. اگر غده هیپوفیز شما به اندازه کافی LH و FSH ترشح نمی‌کند، می‌تواند باعث عدم تخمک گذاری شود. شرایط و موقعیت‌هایی که باعث می‌شود غده هیپوفیز شما LH و FSH کافی آزاد نکند، عبارتند از:

• داشتن وزن بسیار پایین یا شاخص توده بدنی (BMI) پایین.
• انجامورزش‌های طولانی مدت بیش از حد یا شدید.
• سندرم شیهان
• یک تومور غده هیپوفیز
• آسیب به غده هیپوفیز

سطوح بالای پرولاکتین (هیپرپرولاکتینمی): پرولاکتین هورمونی است که توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شود که عمدتاً برای تحریک تولید شیر مادر (شیردهی) شناخته می‌شود. پرولاکتین همچنین هورمون لوتئینه کننده (LH) و هورمون محرک فولیکول (FSH) را که برای تخمک گذاری لازم هستند، سرکوب می‌کند. به همین دلیل، مقدار زیاد پرولاکتین در خون می‌تواند باعث نبود تخمک گذاری شود. شرایط و موقعیت‌هایی که می‌توانند باعث هیپرپرولاکتینمی شوند عبارتند از:

• شیردهی.
• نوعی تومور غده هیپوفیز به نام پرولاکتینوما.
• آسیب به غده هیپوفیز شما
• آسیب یا بیماری کلیه‌ها، کبد و یا تیروئید.
• برخی داروها، مانند داروهای روانگردان، مخدرها و داروهایی که زخم معده را درمان می‌کنند یا سطح اسید معده را افزایش می‌دهند.

سطح پایین هورمون‌های تیروئید (کم کاری تیروئید یا کم کاری تیروئید): تیروئید غده‌ای پروانه‌ای شکل است که در جلوی گردن قرار دارد و دو هورمون تولید می‌کند که برای بسیاری از عملکردهای مهم بدن مورد نیاز هستند: تری یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4). داشتن سطح پایین تیروکسین در خون می‌تواند میزان پرولاکتینی که غده هیپوفیز ‌می‌سازد را افزایش دهد. پرولاکتین هورمون لوتئینه کننده (LH) و هورمون محرک فولیکول (FSH) را که برای تخمک گذاری لازم هستند سرکوب می‌کند، بنابراین سطح پایین تیروکسین می‌تواند باعث عدم تخمک گذاری شود. شرایط و موقعیت‌هایی که می‌توانند باعث کم کاری تیروئید شوند، عبارتند از:

• تیروئیدیت هاشیموتو، یک بیماری خودایمنی.
• جراحی تیروئید.
• پرتو درمانی.
• برخی داروها مانند لیتیوم.

سطح پایین هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH): هیپوتالاموس (بخشی از مغز) هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH) را تولید می‌کند. GnRH باعث ترشح هورمون لوتئینیزه کننده (LH) و هورمون محرک فولیکول (FSH) می‌شود که برای تخمک گذاری مورد نیاز هستند. به همین دلیل، داشتن سطوح پایین GnRH در خون می‌تواند باعث عدم تخمک گذاری شود. آسیب به هیپوتالاموس می‌تواند باعث کاهش سطح GnRH شود.

عدم تخمک گذاری چگونه تشخیص داده می شود؟

به طور کلی تشخیص عدم تخمک گذاری داشتن دوره‌های نامنظم است. با این حال، اگر می‌خواهید باردار شوید، پزشک علت عدم تخمک‌گذاری را بررسی و تعیین می‌کند، که ممکن است به تشخیص دیگری منجر شود.

چه آزمایشاتی برای تشخیص عدم تخمک گذاری انجام خواهد شد؟

آزمایشات برای تشخیص عدم تخمک گذاری بستگی به آنچه پزشک شما مشکوک است باعث عدم تخمک گذاری شما شده است، دارد. آزمایش‌هایی که می‌توانند به تشخیص کمک کنند، عبارتند از:

• سطح پروژسترون خون
• سطح تیروئید خون
• سطح پرولاکتین خون
• یک سونوگرافی از اندام‌های لگنی.

بسیاری از عدم تعادل‌های هورمونی که باعث عدم تخمک گذاری می‌شوند، علائم دیگری نیز دارند، بنابراین در صورت مشاهده علائم یک وضعیت عدم تعادل هورمونی، ممکن است پزشک متخصص زنان و زایمان در کرج شما را تحت آزمایش های دیگری قرار دهد.